ΑΡΝΙ ΟΦΤΟ

.Ο Αύγουστος για τον Ελληνισμό είναι ο μήνας της Παναγίας, καθώς θυμάται και τιμά την Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου. Χιλιάδες πιστοί, με την ψυχή γεμάτη ελπίδα και κατάνυξη, προστρέχουν στα αμέτρητα προσκυνήματα, όπου λιτανεύονται οι θαυματουργές εικόνες της Μεγαλόχαρης για να αποθέσουν τη δική τους ικεσία στη χάρη της. 

Από την πρώτη του Αυγούστου, όπου υπάρχει ναός της Παναγίας και κυρίως όπου υπάρχουν μοναστήρια αφιερωμένα στην Κοίμηση της Θεοτόκου, προσκυνητές από τις γύρω περιοχές συρρέουν καθημερινά πρωί και βράδυ στις παρακλήσεις και τις κατανυκτικές λειτουργίες,  για να προσκυνήσουν την εικόνα, να ανάψουν το κερί τους και το καντήλι με το λάδι της φετινής σοδειάς, να προσφέρουν την λαμπάδα και την αρτοκλασία που τάξανε. 
Από τις αγροτικές οικογένειες της Κρήτης οι «δεκαπενταριστές» όλο αυτό το διάστημα  φιλοξενούταν στα μοναστήρια είτε σε κελιά είτε σε αυτοσχέδιες καλύβες σε χώρο γύρω από το μοναστήρι ή το ιερό προσκύνημα οικογενειακώς, είτε με παρέες, κάνοντας ασκητική ζωή και νηστεία προς τιμήν της Παναγίας. 
Παίρνανε μαζί τους τα στοιχειώδη όπως τσικάλι, όσπρια, βότανα, καφέ, κρασί, ρακή, παξιμαδιασμένο ψωμί, αλεύρι, μέλι, αμύγδαλα, της καινούργιας σοδιάς. Φτιάχνανε μια πίτα από πετιμέζι και μέλι από τα λιάτικα σταφύλια, την «μελόπιτα» της Παναγιάς.      
Από το πρωί, μετά τον πρωινό καφέ ή ρόφημα από βότανα (δίκταμο, αντωναϊδα, μαλοτήρα κ.ά.) στην τραπεζαρία του μοναστηριού φτιάχνανε το μεσημεριανό φαγητό.  Το φαγητό της ημέρας ήταν λιτό. Ψωμί και ελιές, άφθονα φρούτα αλλά και λαχανικά όπως βλίτα, γλιστρίδα σαλάτα, ντομάτα και αγγούρι σαλάτα, κηπευτικά γιαχνί, πατάτα βραστή, καλαμπόκι βραστό, αλλά και ιδιότυπες σούπες (καλογερόσουπα, ντοματόσουπα με χόντρο ή ρύζι κ.ά.). 
Η παρασκευή και το ζύμωμα του ψωμιού στο ξυλόφουρνο του μοναστηριού ήταν από τις πιο γραφικές ενασχολήσεις των δεκαπεντάρηδων. Το έθιμο της «ξεφουρνιάς», προσφορά μικρής ποσότητας  ψωμιού στους γείτονες και φίλους  ήταν από τα βασικά των ημερών. 
Όλη αυτή την περίοδο στην Παναγία την Φανερωμένη Γουρνιών, ένα από τα παλιότερα μοναστήρια στην περιοχή της Ιεράπετρας και της Ανατολικής Κρήτης, κτισμένο σε ένα απόκρημνο βράχο ψηλά για να αγναντεύει το κόλπο του Μεραμπέλλου και το Κρητικό πέλαγος, χιλιάδες προσκυνητές συρρέουν καθημερινά από Ιεράπετρα και Άγιο Νικόλαο και από τα Γεραπετρίτικα και τα Μεραμπελιώτικα χωριά. Καθημερινά όλο το εικοσιτετράωρο θα δεις από παντού ομάδες κυρίως νέων παιδιών – που έχουν τις αντοχές – να ξεκινούν παρέες - παρέες με φίλους και φίλες και να ανηφορίζουν για το μοναστήρι. Και κάθε απόγευμα εκατοντάδες οχήματα μεταφέρουν προσκυνητές για να προσκυνήσουν την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Φανερωμένης.  
Το «δεκαπέντισμα» τέλειωνε συνήθως το απόγευμα της μεγάλης γιορτής στις 15 Αυγούστου. Η μέρα εκείνη ήταν πάντα ξεχωριστή αφού τα μοναστήρια παράθεταν γεύμα σε όλους τους προσκυνητές με κρέας βοδιού ή αιγοπροβάτων που είχαν σφάξει από βραδύς. Αμέσως μετά το τραπέζι άρχιζε η διαδικασία της αναχώρησης. Στολιζόταν πάλι τα μουλάρια και τα σωμάρια των ζώων με τις πατανίες και τα χρωματιστά υφάσματα και σε σχηματισμό καραβανιού, ζώα και άνθρωποι σχημάτιζαν γραφικές πομπές, όπου κυριαρχούσε η καθιερωμένη ευχή «και του χρόνου». 
Στα χωριά η μέρα αυτή προσφέρεται για να πάνε όλοι στην εκκλησία, όπως την Μεγάλη Παρασκευή και την Ανάσταση για αυτό έχει επικρατήσει και ο όρος το «Πάσχα του καλοκαιριού».  Μεγάλη γιορτή, για την Ορθοδοξία, μεγάλη χαρά για τους πιστούς . Το μεσημέρι να βρεθούνε οικογενειακώς ή με φίλους στο τραπέζι, γιατί το τραπέζι ενώνει και δημιουργεί δεσμούς ανάμεσα στους ανθρώπους.   
Αυτούς τους δεσμούς της παράδοσης μάθαμε να τιμούμε και θα σας προτείνουμε μια συνταγή όπως παλιά, που την ημέρα αυτή άναβαν όλοι οι ξυλόφουρνοι του χωριού για ψητά με κρέας και πατάτες. Επέλεξα να φτιάξω μια συνταγή οφτό αρνί στον φούρνο.  

Υλικά

2 κιλά αρνί 

Αλάτι χοντρό

Εκτέλεση

Ζητάμε από το χασάπη να μας δώσει πλευρά και μπροστινό μέρος. Δεν το πλένουμε γιατί η πέτσα θα γίνει μαλακιά. Κοιτάμε αν έχει καμία τριχούλα να τη βγάλουμε ή να την καψαλίσουμε. Αλατίζουμε πολύ καλά από όλες τις πλευρές.

Σε ένα ταψί τοποθετούμε το αρνί και ψήνουμε στους 200 βαθμούς για δυο ώρες. Αν ψήσουμε σε ξυλόφουρνο, θα πρέπει ο φούρνος να φτάσει στους 250 βαθμούς και επίσης να μείνει κλειστός για δυο ώρες.

Στη μιάμιση ώρα περίπου θα ανοίξουμε το φούρνο να γυρίσουμε το αρνί και από την άλλη πλευρά και να χύσουμε τυχών πολλά ζουμιά που υπάρχουν στο ταψί.

Μπορούμε να βάλουμε και πατάτες στο φαγητό μας. Θα γεμίσουμε το ταψί πατάτες, λίγο αλάτι, ρίγανη, χυμό ενός λεμονιού, 100ml ελαιόλαδο και μισό ποτήρι νερό. Βάζουμε πάνω το αρνί και ψήνουμε κατά τον ίδιο τρόπο.

Καλή μας επιτυχία! 

(Ευχαριστούμε τον λαογράφο – δημοσιογράφο και συνεργάτη μας Λεωνίδα Κουδουμογιαννάκη για την περιγραφή τοπικών εθίμων του Δεκαπενταύγουστου).