ΦΙΣΤΙΚΙΑ ΞΥΝΙΘΡΑΣ

Όταν μιλάμε για φιστίκια, ο νους μας πηγαίνει στα φιστίκια Αιγίνης ή στα ποικιλίας αραχίδας, στους ξηρούς καρπούς που απολαμβάνουμε με ποτό ή σκέτα.
Τα φιστίκια από την ξινήθρα ή οξυνίδα ή το «μπογιά» που λέμε στην Κρήτη φυσικά δεν είναι και τόσο γνωστά. Η οξυνίδα είναι ένα φυτό το οποίο έχει κυριεύσει όλο το νησί. Ένα πράσινο χαλί στρώνεται σχεδόν όλο το νησί μετά πρωτοβρόχια και όταν αρχίσει να μουσκεύει η γη. Το συναντάμε στους ελαιώνες, στα αμπέλια, τους κήπους και γενικά σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
Το ριζικό της σύστημα δρα ως υπόγειο τρυπάνι κάθετα στο έδαφος δημιουργώντας ανοίγματα, πράγμα το οποίο βοηθά στην κυριαρχία της. Είναι φυτό με βολβούς που εισχωρούν βαθιά μέσα στο έδαφος, δημιουργώντας μικρά πολυετή βολβίδια.
Στη λαϊκή ιατρική έχει χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της ταινίας και των σκουληκιών. Το φυτό έχει χρησιμοποιηθεί επίσης ως διουρητικό.
Τον μήνα Μάρτιο και Απρίλιο μέσα από το πράσινο χαλί του, ξεπροβάλει το κίτρινο άνθος του το οποίο έχει ένα μίσχο 20 - 25 περίπου εκατοστά. Με το κίτρινο έντονο χρώμα του οι νοικοκυρές έβαφαν τα αυγά του Πάσχα για το λόγο αυτό οι ηλικιωμένοι το λένε ακόμα και «μπογιά».
Την περίοδο της ανοίξεως ετοιμάζονται να φυτευτούν τα περβόλια. Η οξυνίδα ακόμα διατηρεί το πράσινο χρώμα της και το άνθος το κίτρινο. Το αλέτρι καρφώνεται στην γη…το χώμα αναδιπλώνεται στο φως του ήλιου και μέσα στην αυλακιά… πετιούνται μικροί βολβοί από το ριζικό σύστημα της οξυνίδας που στην Κρήτη τα λέμε... φιστίκια. Αυτά είναι τα φιστίκια της οξυνίδας.
Όταν έκαναν ζευγάρι, τα μικρά παιδιά έτρεχαν και τα μάζευαν γιατί ήταν το παιδικό τους σνακ. Τα ξεφλούδιζαν και τα έτρωγαν κατ’ ευθεία στο χωράφι. Για τους μεγαλύτερους τα φιστίκια της οξυνίδας ήταν ο καλύτερος μεζές της ρακής.
Είναι η περίοδος που ο πατέρας μου ετοιμάζει τον κήπο του για να φυτέψει τα καλοκαιρινά του. Δεν ξέχασε ποτέ τις παιδικές του συνήθειες, του αρέσει και ο καλός μεζές για την ρακή και μια τσάντα γεμάτη φιστίκια θα τα φέρει στο σπίτι.
Του αρέσει πάντα να τα φτιάχνει μόνος του, να τα παίρνει στο καφενείο, να κερνά τους φίλους του… και να απολαμβάνει την ρακή του.

Πάμε να δούμε όλη την τελετουργία όπως ο ίδιος λέει:

Υλικά

Άψητα φιστίκια οξυνίδας
Αλάτι

Εκτέλεση

Πλένουμε τα φιστίκια για να απομακρυνθεί το χώμα. Τα αλατίζουμε και τα αφήνουμε για περίπου μία ώρα.

Βάζουμε το τηγάνι σε σιγανή φωτιά. Ρίχνουμε τα αλατισμένα φιστίκια και τα αναμιγνύουμε συνεχώς για 12 έως 15 λεπτά.

Τα φιστίκια είναι έτοιμα για να τα απολαύσουμε.

Καλό είναι μετά την συλλογή τους να τα αφήσουμε για 48 ώρες να στεγνώσουν και μετά να τα τηγανίσουμε. Έτσι θα πετύχουμε καλύτερο καθάρισμα στο τέλος, καλύτερη απομάκρυνση της φλούδας.
Δεν είναι σκληρά όπως οι ξηροί καρποί. Έχουν μια ωραία γλυκιά γεύση.

Μια συνταγή του πατέρα μου, με την βοήθεια του Δημοσιογράφου – λαογράφου Λεωνίδα Κουδουμογιαννάκη που έκανε και την φωτογράφηση.