top image food
xristougenna1 αντίγραφο.png

"Καλήν εσπέραν άρχοντες αν είναι ορισμός σας,
Χριστού τη Θεία Γέννηση να πω στ’ αρχοντικό σας,
Χριστός γεννάται σήμερο εν Βηθλεέμ τη πόλει,
Οι ουρανοί αγάλλονται και χαίρει η φύσις όλη.

Κι από τα πλούσια καλά που έχει το τραπέζι,
Δώστε και κανενούς φτωχού ό,τι σας περισσεύγει.
Δώστε και μας τον κόπο μας ό,τι είναι ορισμός σας,
Και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι βοηθός σας."


Τα Χριστούγεννα αποτελούν ορόσημο χρονικό και θρησκευτικό. Μετά από μια μακρά περίοδο νηστείας αρχίζει μια νέα, με κρεατοφαγία, με το χοιρινό κρέας να κυριαρχεί στα γεύματα. Σήμερα το έθιμο των χοιροσφαγίων τείνει να εκλείψει λόγω των κοινωνικοοικονομικών δομών. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 αυξήθηκε ο αριθμός των αγροτών που εμφανίζονται στις λαϊκές αγορές του Ηρακλείου να πωλούν απάκια καπνιστά και λουκάνικα.

ΧΟΙΡΟΣΦΑΓΙΑ 1


Παλιότερα στα χωριά της Κρήτης οι αγροτικές οικογένειες ανέθρεφαν ένα χοίρο για αυτές τις μέρες. Τον έσφαζαν την παραμονή των Χριστουγέννων και από το ζώο δεν πετούσαν τίποτα. Φτιάχνανε διάφορα εδέσματα όπως τσιλαδιά (πηχτή) από το κεφάλι του χοίρου όπου ο ζωμός μετατρέπεται σε πηχτό ζελέ με την προσθήκη κομματιών κρέατος. Με τ’ άντερα του ζώου φτιάχνανε τις οματιές ή ομαθιές, γεμισμένα με ρύζι, συκώτι, κύμινο και αλατοπίπερο. Οι τσιγαρίδες είναι κομμάτια λίπους μαγειρεμένα με μπαχαρικά. Το σύγλινο ή παστό είναι αλλαντικό το οποίο μαγειρεύεται και αποθηκεύεται μαζί με το λίπος τη (γλίνα). Το απάκι είναι λωρίδες κρέας στο οποίο είχαν αφαιρέσει το εμφανές λίπος και το έβαζαν σε ξύδι για μερικές μέρες. Το κάπνιζαν στο τζάκι με διάφορους μυρωδικούς θάμνους (φασκομηλιά, ρίγανη, θυμάρι) για να ροδίσει το κρέας. Έτσι μπορούσε να διατηρηθεί για αρκετές εβδομάδες. Άλλο ένα φαγητό που συνηθίζονταν την ημέρα των Χριστουγέννων είναι το χοιρινό με το σέλινο, που αποτελεί ίσως μια από τις πιο ελαφριές διατροφικά επιλογές για εκείνες της ημέρες.

images


Η θέση του ψωμιού στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι ήταν κυρίαρχη. Το ψωμί των Χριστουγέννων απηχεί την ιδιαιτερότητα της μεγάλης εορτής και αντανακλά την αγωνία των ανθρώπων για το μέλλον. Η συνήθεια φαίνεται να είναι πανάρχαια. Το χριστουγεννιάτικο ψωμί έχει τις ρίζες του στους ειδικούς εορτασμούς των αρχαίων. Οι μαρτυρίες για το χριστόψωμο που παρασκευαζόταν στον ελληνικό χώρο μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για έθιμο που επαναλαμβάνεται για πολλούς αιώνες και διαμορφώνει το εορταστικό κλίμα των ελληνικών Χριστουγέννων.

xristobeard
Το χριστόψωμο είναι συνήθως ψωμί που παρασκευάζεται την προπαραμονή ή την παραμονή (το πρόσπερνο ή το σπερνό) της μεγάλης γιορτής. Άλλοτε κρατούσαν ψωμί για την Πρωτοχρονιά και σε μερικές περιοχές και για τα Φώτα. Εκείνος που κόβει το ψωμί είναι πάντοτε ο σπιτονοικοκύρης, έτσι όπως ο Χριστός έκοψε και μοίρασε τον άρτο στον Μυστικό Δείπνο.
Το έθιμο να ζυμώνουν αρτίδια σε διάφορα σχήματα τις παραμονές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς ήταν συνηθισμένο σε ολόκληρο σχεδόν τον ελληνικό χώρο. Στην Κρήτη συνήθιζαν να ζυμώνουν ψωμιά σε σχήμα ανθρώπου (όπως το Πάσχα), ζωομορφικά σχήματα όπως πουλιού, καβρού, χοχλιού, αρνιού κλπ.


Μελομακάρονα και κουραμπιέδες είναι το βασικό παραδοσιακό γλυκό των Χριστουγέννων σε όλο το νησί και σ’ όλο τον ελλαδικό χώρο. Όμως σε πολλές περιοχές τα ξεροτήγανα, οι δίπλες, τα φιογκάκια, τα σαρίκια, οι λουκουμάδες, οι γλυκοκουλούρες, οι σαμουσάδες στο Σέλινο, τα κατιμέρια και οι μυζηθρόπιτες στη Σητεία, τα κουλουράκια στην Ιεράπετρα, τα ανεβατά λουκούμια, τα κουμπανάκια στο Λασίθι, είναι εδέσματα που σημερινές νοικοκυρές φροντίζουν να τηρούν την τοπική παράδοση. Το σπίτι μυρίζει μέλι, βούτυρο, φρέσκο παρθένο λάδι, καβουρντισμένα αμύγδαλα, άχνη ζάχαρη και κονιάκ. Γεμάτες πιατέλες με γλυκά στολίζουν τραπέζια και μπουφέδες. Ρακή και κρασί ρέει άφθονο στα τραπέζια με συγγενείς, φίλους και καλεσμένους στο χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν.

35

Τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά και τα Φώτα είναι ξεχωριστές γιορτές για τον ελληνισμό με πλούσια λαϊκά έθιμα. Η παράδοση θέλει κάλαντα που διαφέρουν από τόπο σε τόπο. Στη Κρήτη ακουγόταν χριστουγεννιάτικα κάλαντα που διαφοροποιούταν από περιοχή σε περιοχή.

BΡΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΓΙΟΡΤΙΝΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΜΑΣ ΕΔΩ