ΕΘΙΜΑ ΚΑΙ ΓΕΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΚΑΝΑΝ ΤΗΝ 25Η ΜΑΡΤΙΟΥ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η επέτειος της 25ης Μαρτίου έχει διττό χαρακτήρα: Είναι η Εθνική Επέτειος αλλά και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ιδιαιτερότητα που την καθιστά μία ημέρα σημαντική και γι αυτό εορτάζεται με πλήθος εκδηλώσεων σε όλη τη χώρα.

Mαζέψαμε κάποια έθιμα που έχουν χαθεί στο βάθος του χρόνου, μένουν όμως στις μνήμες των μεγαλύτερων ή καταγράφονται σε σχετικά λαογραφικά αναγνώσματα.

Κεφαλονιά- Το έθιμο της Βαγγελίστρας
Στο χωριό Φαρακλάτα της Κεφαλονιάς την προηγούμενη μέρα της 25ης Μαρτίου, οι άνθρωποι πήγαιναν στην εκκλησία και σ’ ένα πανέρι τοποθετούσαν τέσσερα μικρά ψωμιά, έναν μεγάλο άρτο, ένα μπουκάλι λάδι και ένα μπουκάλι κρασί, για να εκκλησιαστούν.
Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας έπαιρναν πίσω τον μεγάλο άρτο, τον οποίο έκοβαν σε κομμάτια και τον μοίραζαν στους πιστούς, αφήνοντας το ψωμί, το λάδι και το κρασί στον ναό. Όταν ολοκληρωνόταν ο εσπερινός, πραγματοποιούταν ολονυχτία, όπου οι κάτοικοι του χωριού «βαρούσαν τουφεκιές» ή έφερναν μπαρούτι από τον Μοριά και έριχναν πυροτεχνήματα.
Στο κελί της εκκλησίας και όπου αλλού υπήρχε κόσμος, μοιραζόταν φαγητό. Κάποιοι μάλιστα μαγείρευαν αλιάδα, το τυπικό φαγητό της ημέρας, μπακαλεόπιτα και κοφισόπιτα, ειδικά φτιαγμένες για το πανηγύρι που στηνόταν αμέσως μετά.
Το ξημέρωμα έβγαζαν λιτανεία την εικόνα της Βαγγελίστρας σε όλο το χωριό με τη συνοδεία της Φιλαρμονικής του Αργοστολίου, ενώ τα τελευταία χρόνια η λιτανεία πραγματοποιείται το απόγευμα της 25ης Μαρτίου.
Αξίζει, επίσης, να αναφέρουμε ότι τη συγκεκριμένη μέρα απαγορεύεται οι Κεφαλονίτες να βάλουν στο σπίτι τους λουλούδια ή χόρτα, διότι τον επόμενο χρόνο θα βρουν μέσα του φίδι, σύμφωνα πάντα με τη λαϊκή παράδοση.

Σκιάθος- Η λαμπαδηφορία
Τα τελευταία χρόνια αναβιώνουν τα έθιμα «εωθινό» και «λαμπαδηφορία» από τον δήμο Σκιάθου. Το εωθινό σημαίνει το εορταστικό ξύπνημα του νησιού και γινόταν ανήμερα της 25ης Μαρτίου στις 5 η ώρα το πρωί με τη συμμετοχή των μαθητών της ΣΤ΄ τάξης του τότε δημοτικού σχολείου. Ψέλνονταν εμβατήρια, καθώς και ύμνοι της Εκκλησίας προς τιμήν της απελευθέρωσης του γένους.
Η λαμπαδηφορία, από την άλλη γινόταν το βράδυ στις 8 η ώρα, ανήμερα της 25ης. Παλιά συγκεντρώνονταν όλοι στο Δημοτικό Σχολείο (γιατί δεν υπήρχε ακόμα Γυμνάσιο), και αφού μοιράζονταν λαμπάδες και κεριά ξεκινούσε η λαμπαδηφορία, με πρώτους τους μαθητές παρατεταγμένους κατά τάξεις και πίσω ακολουθούσαν οι ενήλικες, με λαμπάδες και κεριά, ψέλνοντας τα ίδια εμβατήρια με το εωθινό.
Πρόκειται για ένα έθιμο που πηγάζει από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και συνδυάζει την ανάσταση του Χριστού με την ανάσταση του γένους, παραλληλίζοντας το άγιο φως με το φως της ελευθερίας.
Για κάποια χρόνια δεν γινόταν λαμπαδηδρομία, ώσπου, τη δεκαετία του ΄90, ο Σύλλογος Γυναικών Σκιάθου το αναβίωσε και τα τελευταία χρόνια το συνεχίζει ο Δήμος Σκιάθου σε συνεργασία με το Πνευματικό Κέντρο των Εκκλησιών και το Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού.

Καλάβρυτα- Τρισάγιο στο Πανελλήνιο Ηρώο των Αγωνιστών
Στην περιοχή των Καλαβρύτων στις 25 Μαρτίου πραγματοποιείται τρισάγιο στο Πανελλήνιο Ηρώο των Αγωνιστών του 1821, συνδυασμένο, όπως σε όλη την Ελλάδα, με κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής στη μνήμη των ενδόξων ηρώων, ανάκρουση του Εθνικού Υμνου, δοξολογία στον προαύλιο χώρο του ιστορικού Ναού της Μονής Αγίας Λαύρας και απαγγελία πανηγυρικού λόγου.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί, εντούτοις, η αναπαράσταση ορκωμοσίας των αγωνιστών και κήρυξης της Επανάστασης από τον θεατρικό όμιλο Καλαβρύτων «Πάνος Μίχος». Ακολουθεί παρουσίαση εθνικών παραδοσιακών χορών, καθώς και απονομή επάθλων στους νικητές του ποδηλατικού γύρου Θυσίας στη διαδρομή Πάτρα - Χαλανδρίτσα - Καλάβρυτα - Αγία Λαύρα, αφού στις 24 του μήνα ο ηγούμενος της μονής συνηθίζεται να παραδίδει το λάβαρο της επανάστασης και ένα στεφάνι δάφνης στον πρώτο δαφνοδρόμο, για να μεταφερθούν στην Πάτρα προς στέψη του ανδριάντα Παλαιών Πατρών Γερμανός και στις 25 να επιστραφούν.

Τήνος

Η Τήνος ήταν ίσως το τελευταίο μέρος της Ελλάδας που υπέκυψε στους Τούρκους, έπειτα από αλλεπάλληλες αποτυχημένες προσπάθειες. Στο τέλος του 1823 βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας, που θεωρήθηκε το σημαντικότερο ιερό μήνυμα του Ελληνορθόδοξου Χριστιανισμού για τι δίκαιο της Επανάστασης. Στο νησί είχαν καταφθάσει σημαντικά πρόσωπα της Επανάστασης για να προσκυνήσουν, όπως ο Κολοκοτρώνης, Μιαούλης και Μακρυγιάννης.

Την παραμονή της 25ης Μαρτίου ψάλλεται πανηγυρικός εσπερινός και την νύχτα γίνεται ολονυχτία και παράκληση. Την ημέρα του Ευαγγελισμού τελείται Αρχιερατική Λειτουργία και κατόπιν λιτάνευση της Αγίας Εικόνας και δέηση στην παραλία. Επίσης, αξιοσημείωτη είναι η γενική κωδωνοκρουσία όλων των ναών.

Η γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου αποτελεί ένα από τα κύρια πανηγύρια της Παναγίας της Τήνου, όπου είναι τέσσερα στο σύνολο. Ένα ακόμα έθιμο της Τήνου είναι τα “τηγανιτζίδικα”, μια γιορτή όπου οι ντόπιοι στήνουν υπαίθριους πάγκους με φαγητό.

Στο Ρουμλούκι της Ημαθίας

Ακόμη, κάνοντας ιστορική αναδρομή συναντάμε την περιοχή Ρουμλούκι, όπου η 25η Μαρτίου θεωρούταν μεγάλη εθνική και θρησκευτική γιορτή για τους κατοίκους της, οι οποίοι έπρεπε απαραιτήτως να εκκλησιαστούν και κανείς μα κανείς δεν εργαζόταν. (Για όσους δε γνωρίζουν, η λέξη ρουμλούκι σημαίνει ελληνότοπος ή ελληνοχώρα. Το τοπωνύμιο αυτό δόθηκε από τους Τούρκους κατακτητές, υποδεικνύοντας την αναγνώριση ως προς τον ελληνικό πληθυσμό που κατοικούσε στην περιοχή και η απελευθέρωσή της από τον τουρκικό ζυγό έγινε από τον ελληνικό στρατό στις 18 Οκτωβρίου του 1912. Σήμερα, Ρουμλούκι εννοούμε το τμήμα του κάμπου της Ημαθίας που διασχίζει ο ποταμός Αλιάκμονας και απλώνεται από τα υψώματα της Βέροιας μέχρι τον Λουδία και τον Θερμαϊκό).

Μετά το πέρας της θείας λειτουργίας, ακόμη και κατά τη διάρκεια της τούρκικης κατοχής, ο δάσκαλος εκφωνούσε λόγο που τόνιζε τη διττή σημασία της ημέρας για τους ορθόδοξους Ελληνες, ενώ τη δημιουργία ελεύθερου
ελληνικού κράτους οι υπόδουλοι Ρουμλουκιώτες τη χαρακτήριζαν ως Παλαιά Ελλάδα.

Στη συνέχεια, ο ιερέας τελούσε επιμνημόσυνη δέηση για τους νεκρούς αγωνιστές του 1821 και έπειτα οι μαθητές τραγουδούσαν τον Εθνικό Υμνο και δημοτικά τραγούδια που αναφέρονταν στους ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης. Μετά την απελευθέρωση της περιοχής, στις εκδηλώσεις για την 25η Μαρτίου συμπεριλαμβανόταν και η παρουσίαση σχετικών θεατρικών έργων.

Το μεσημέρι, οι Ρουμλουκιώτες έτρωγαν το καθιερωμένο γι’ αυτούς φαγητό της ημέρας, ταβά (ταψί) στο φούρνο με ψάρι γριβάδι και κρεμμύδια.

Τέλος έχουμε το γνωστό έθυμο του μπακαλιάρου, σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Εσύ ξέρεις γιατί τρώμε την 25η Μαρτίου, Μπακαλιάρο και Σκορδαλιά;

Η Εκκλησία και οι λαογραφία, λένε, ότι κατά τη διάρκεια της νηστείας της Σαρακοστής, ένα ψαροφαγικό και λιπαρό γεύμα, θα τονώσει τον οργανισμό των πιστών και θα μπορούν να συνεχίσουν τη νηστεία με ευλάβεια μέχρι την Κυριακή των Βαϊων, κατά την οποία επιτρέπεται μία ακόμη μέρα ψαροφαγίας, έως το βράδυ της Ανάστασης, που θα μπορούν να απολαύσουν τη μαγειρίτσα.

ΒΡΕΙΤΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ 25ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ

ΜΠΑΚΑΛΙΑΡΟΣ ΣΚΟΡΔΑΛΙΑ ΜΕ ΦΑΒΑ

ΜΠΑΚΑΛΙΑΡΟΣ ΜΕ ΚΕΝΤΑΝΕ

ΜΠΑΚΑΛΙΑΡΟΣ ΣΤΙΦΑΔΟ ΜΕ ΠΕΤΙΜΕΖΙ